1. Sui Blockchain là gì?

Sui là một chuỗi khối lớp 1 dựa trên hợp đồng thông minh với tầm nhìn cung cấp giải pháp mở rộng và mức độ trễ thấp khi thực hiện việc giao dịch tài sản hoặc thanh toán. Để làm được việc này, Sui xử lý những giao dịch song song, từ đó giúp sử dụng tối ưu  tài nguyên và đồng thời mở rộng thông lượng bằng việc bổ sung thêm nhiều tài nguyên hơn nữa.

2. Sui khác biệt với Aptos

Sui Blockchain có nét tương đồng với Aptos blockchain. Aptos cũng áp dụng Block-STM,  một công cụ thực hiện song song, đề làm giảm chi phí giao dịch. Khác với với Aptos, Sui có một số ưu điểm khác biệt.. Đối với Sui, sẽ không còn khái niệm thời gian khối đối với các giao dịch đơn giản. Việc này giúp Sui có thể hoàn tất giao dịch gần như ngay lập tức. Ngoài ra, Sui chỉ tương tác với giao thức đồng thuận đối với các vật thể được chia sẻ quyền sở hữu. Nếu như Aptos được viết bằng hệ ngôn ngữ Move thì Sui Blockchain được viết bằng bộ ngôn ngữ Rust. Không chỉ vậy, Sui Blockchain còn hỗ trợ hợp đồng thông minh được viết bằng ngôn ngữ Move (một hệ ngôn ngữ được viết dựa trên hệ ngôn ngữ Rust). Move ban đầu được Meta thiết kế để phát triển Blockchain Diem (trước đây có tên gọi khác là Libra). Tuy nhiên, dự án Diem Blockchain hiện đã bị Meta bán lại do vướng vào sự phản đối từ cơ quan quản lý.

3. Điểm nổi ưu việt của ngôn ngữ Rust / Move

Trước khi nói về Rust, hãy nói về Solidity. Được đề xuất vào tháng 8 năm 2014 bởi Gavin Wood, Solidity được tạo ra như một trong những ngôn ngữ blockchain đầu tiên thực hiện các nguyên tắc ngôn ngữ lập trình cốt lõi sử dụng các kiểu dữ liệu và cấu trúc dữ liệu nổi tiếng. Ngôn ngữ này được phát triển thêm bởi nhóm Solidity của Ethereum, dẫn đầu bởi Christian Reitwiessner. Solidity đã thực hiện xuất sắc công việc của mình và hiện là ngôn ngữ thống trị trong blockchain. Tuy nhiên, solidity không hỗ trợ multi-assets, mặc dù nó có mối quan hệ tự nhiên với việc chuyển giao tài sản. Nếu mục tiêu chính của các ngôn ngữ blockchain là trao đổi, chuyển giao tài sản kỹ thuật số, thì bảo mật là tính năng chính. Nhưng Solidity lại không làm được. Còn với Move của Sui, nó được cho là có thể giải quyết những vấn đề này. Move có thể quảng bá digital asset như hộ chiếu của bản thân, và cũng được thiết kế rõ ràng để quản lý tài sản hiệu quả trên blockchain. Move cũng có lợi thế là có thể tổng hợp dữ liệu. User và Dev luôn có thể tạo một nội dung mới có đính kèm nội dung hiện có. Các tài sản này không thể thoát khỏi hợp đồng xác định chúng trước đây.

4. Kiến trúc của Sui blockchain

Về bản chất, Sui blockchain như một sổ cái phi tập trung lưu trữ một danh mục các đối tượng có thể lập trình được. Mỗi đối tượng sẽ có một ID độc nhất trên toàn cầu. Mỗi cá thể này sở hữu bởi một địa chỉ độc nhất và từng địa chỉ có thể sở hữu một số lượng đối tượng tùy ý. người xác thực trên mạng lưới Sui kiểm tra và thực hiện các giao dịch song song bằng việc sử dụng Byzantine Consistent Broadcast. Sui đạt được tốc độ nhanh và khả năng mở rộng vượt trội thông qua việc tối ưu hóa các giao dịch đơn giản. Sui Blockchain đạt được điều này bằng việc khiến mỗi lệnh giao dịch trở nên bất biến. Nghĩa là, giao dịch vẫn giữ nguyên trạng thái ở thời điểm kết thúc mặc kệ nó được lặp lại bao nhiêu lần. Điều này đặc biệt trọng yếu trong các hệ thống thanh toán Blockchain để bảo vệ việc trùng lặp giao dịch, ví dụ như có thể dẫn đến sự kiện người nhận thu được khoản thanh toán hai lần. Sui giả định rằng các giao dịch sẽ được thực thi giữa người dùng với nhau. Ở Sui, có 2 loại tài sản chính.

• Thứ nhất là đối tượng sở hữu (owned object): những thứ chỉ được sửa đổi bởi chủ sở hữu của nó.
• Thứ hai là đối tượng dùng chung (shared object): có thể được sửa đổi bởi những người dùng khác tiếp cận với đối tượng.

Sui phân biệt rõ hai đối tượng này nhằm mục đích bỏ qua sự đồng thuận với các đối tượng được sở hữu, từ đó dẫn đến độ trễ thấp cho những giao dịch đơn giản vì người dùng nhận được xác nhận ngay lập tức, loại bỏ yếu tố thời gian khối. Điều này có thể đạt được được thông qua việc xử lý đa làn, loại bỏ nhu cầu giao dịch phải chờ hoàn tất những giao dịch trước nó. Tuy nhiên, điều này cũng có thể hiểu là người gửi chỉ được phép gửi đi một giao dịch tại một thời điểm. Đối với những giao dịch phức tạp liên quan đến đối tượng dùng chung, Sui áp dụng mempool dựa trên Tusk DAG, Narwhal và cơ chế đồng thuận BFT. Một nhược điểm đáng chú ý của hệ thống giao thức kép ở Sui là đội ngũ phát triển buộc phải duy trì một cơ sở mã lớn. Hơn thế nữa, các giao dịch liên quan đến đối tượng dùng chung tốn thời gian hiwn hơn (Từ 2-3 giây) do chi phí cần thiết để các khách hàng trên mạng Sui Blockchain  khi gửi đến giao thức đồng thuận. Có vẻ như Sui Blockchain đã có hiệu suất khá tốt do khả năng song song hóa những giao dịch của nó. Sui có khả năng xử lý ngoài 120,000 giao dịch mỗi giây. Trong các thí nghiệm do Mysten Labs thực hiện, Tusk đạt được thông lượng cao nhất là 160,000 TPS với độ trễ khoảng 3 giây, đa số được duy trì ngay cả khi có lỗi.

5. Đội ngũ nòng cốt và nhà đầu tư

Sui được xây dựng bởi Mysten Labs, một công ty chuyên xây dựng kết cấu hạ tầng nền tảng cho Web3. Mysten Labs được sáng lập bởi Evan Cheng, Sam Blackshear, Adeniyi Abiodun, Kostas Kryptos và George Danezis. Có một điều trùng hợp ở đây là tất cả những người nêu trên đều tham gia xây dựng dự án Novi/Diem trước đây tại Meta. Đội ngũ phát triển Aptos cũng đều là những cựu thành viên của các dự án này. Đội ngũ của Sui Blockchain đang xây dựng một chuỗi khối và tập trung vào bốn lĩnh vực chính gồm có Gaming, DeFi,Social và Ecommerce. Đến hiện tại, Sui đã huy động được con số 36 triệu USD trong vòng gọi vốn Series A. Vòng này được Andreessen Horowitz dẫn đầu. Một số nhà đầu tư trong vòng gọi vốn lần này gồm có Redpoint, Lightspeed, Electric Capital, Coinbase Ventures, Samsung Next, Standard Crypto Slow Ventures, NFX và Scribble Ventures.

6. Tokenomics

Nền kinh tế của Sui Blockchain được tạo thành từ 3 thành phần chính, gồm có:

• User (người dùng): những người gửi giao dịch đến nền tảng Sui Blockchain khi họ thực hiện giao dịch với nhau hoặc với những nền tảng hợp đồng thông minh…
• Holder SUI: Là những người nắm giữ token SUI và có tùy chọn ủy quyền mã thông báo của họ cho người xác thực để tham gia gián tiếp vào mạng Sui. Ngoài ra, chủ sở hữu SUI cũng có quyền tham gia vào quản trị của mạng lưới.
• Validator: Giúp quản lý quá trình xử lý và thực hiện giao dịch trên nền tảng Sui.

Do nhu cầu thay đổi, hầu hết các blockchain đều trải qua biến động lớn về chi phí gas. Tuy vậy, Sui sử dụng cơ chế novel gas market design để giữ cho giá gas ở mức thấp và hoàn toàn chấp nhậ được. Với 3 thành phần chính nêu trên, dựa trên mã thông báo SUI, nền kinh tế của Sui Blockchain được vận hành như sau:

• Phí gas được ước tính dựa trên toàn bộ các hoạt động của mạng. Ngoài ra nó cũng được sử dụng để thưởng cho những người tham gia cơ chế PoS đồng thời ngăn chặn các cuộc tấn công spam và từ chối dịch vụ.
• Quỹ lưu trữ của Sui sẽ có thể tái phân phối lại những phí giao dịch trong quá khứ cho những validator trong tương lai. Người dùng sẽ trả trước chi phí cho việc tính toán và lưu giữ. Phí lưu giữ thu được sẽ gửi vào quỹ dùng với mục đích điều chỉnh phần thưởng cổ phần trong tương lai.
• Việc này để khi có sự gia tăng về nhu cầu lưu trữ trên chuỗi, trình xác nhận sẽ nhận được một phần thưởng bổ sung để bồi đắp cho chi phí của họ. Khi nhu cầu thấp, phần thưởng sẽ được điều chỉnh phù hợp.
• Cơ chế bằng chứng cổ phần (PoS) được áp dụng để chọn, khuyến khích và trao thưởng cho những trình xác nhận và người ủy quyền mã thông báo SUI.

7. Tổng kết

Sui giải quyết những điểm khó khăn chính của các chuỗi khối hiện tại bằng việc tận dụng kết cấu và phương pháp mới của nó, tập trung vào hiệu suất, khả năng mở rộng cao và khả năng hoạt động cao của người dùng. Các khía cạnh này đã làm nổi bật giá trị mà Sui Blockchain mang lại cùng với tầm nhìn cơ bản là tạo ra một chuỗi khối  bền vững, tiết kiệm chi phí, độ trễ thấp và thông lượng cao để trao quyền cho người dùng.