Giá bitcoin thường bị chỉ trích là quá biến động, nhưng  Einstein đã đưa ra giả thuyết, tất cả đều phụ thuộc vào cách mà bạn nhìn nhận nó.

Bitcoin có biến động không? Làm thế nào xác định biến động? Làm thế nào những người “Diamond Hand” có thể nói “không”  dứt khoát như vậy, trong khi những người còn lại mắc kẹt trong tư duy lại nói “có” ? Ai đúng? Có phải chỉ cần cả hai bên phải đồng ý hay không, hay cả hai đáp án mâu thuẫn này có thể trở thành sự thật?

Để thực sự có đáp án cho những câu hỏi này, chúng ta nên tìm hiểu thuyết tương đối của Albert Einstein …

Thuyết tương đối hẹp

Trong nỗ lực của Einstein để có cái nhìn sâu sắc về thời gian trôi qua của hai chiếc đồng hồ chuyển động khác biệt như thế nào, chúng ta cần quan sát từng thí nghiệm giả tưởng của ông: Hãy hình dung hai người quan sát, một người ngồi trên chiếc xe lửa và người còn lại đang nhìn từ sân ga. Hành khách đi tàu quan sát hai tia sét đánh vào mỗi đầu tàu, tia sét thứ nhất từ phía trước đoàn tàu, tia sét tiếp theo từ phía sau. Trong đó, người quan sát ở sân ga nhìn thấy hai tia sét tấn công đồng thời vào cả phía trước và phía sau đoàn tàu. Hành khách đi tàu thì khẳng định tia sét phía trước xảy ra trước tia sét phía sau tàu, trong khi người đứng quan sát khẳng định rằng hai tia sét là đồng thời.

Nhận thức của ai là chính xác? Cả hai có thể được? Einstein tin rằng hai cách giải thích đều có lý bởi vì chúng có hệ quy chiếu riêng.

Hiện tượng này chứng minh thuyết tương đối hẹp: các hệ quy chiếu khác biệt đòi hỏi những nhận thức khác biệt về tính đồng thời của chúng. Việc có một tham chiếu khác sẽ gây ra thay đổi nhận thức. Đây là một sự đơn giản hóa và quan sát hạn hẹp về một khái niệm rộng lớn, nhưng giới hạn này sẽ đủ để thể hiện mối liên quan đến sự lệch pha trong nhận thức trước biến động của Bitcoin.

Bitcoin không biến động

Tương tự, hãy coi nhà đầu tư Bitcoin là khách trên tàu. Do bản chất công nghệ, chúng ta đang đi với tốc độ nhất quán và được thiết lập bởi mật mã và toán học. Trong giao thức này, chúng ta nhận định một Bitcoin sẽ bằng một Bitcoin. Chúng ta có thể nhận ra sự khan hiếm của Bitcoin với giới hạn tổng cung là 21 triệu Bitcoin. Chúng ta hiểu việc không cần bên thứ ba hoặc cơ quan trung ương nào để đảm bảo một hệ thống giao dịch ngang hàng. Một con cá voi Bitcoin không có nhiều đặc quyền để kiểm soát sổ cái hơn một chú tôm. Và cứ hai tuần, việc điều chỉnh độ khó sẽ tạo ra các khối mới sau khoảng mười phút.

Không điều nào nói lên sự biến động. Tất cả điều này nêu lên tính nhất quán của mạng lưới Bitcoin. Điều này phản ánh nhận thức của chúng ta ở bên trong một hệ thống trao đổi giá trị ổn định và an toàn. Chúng ta, những hành khách trên chuyến tàu Bitcoin có thể đưa ra quyết định kinh tế dựa trên các nguyên tắc cơ bản. Đây là một trong các lý do khiến nhà đầu tư Bitcoin có thể duy trì việc sở hữu trong ngắn hạn; chúng ta không dễ bị tác động bởi những biến động được tạo ra bởi những hệ thống tài chính ít biến động hơn, dẫn đến biểu hiện kinh tế thất thường.

Bitcoin không ổn định

Từ quan điểm của người quan sát ngoài cuộc, Bitcoin rất dễ biến động. Khung tham chiếu của họ không phải là mạng lưới, mà đơn giản là giá trị tài sản. Khi nguồn cung của đồng đô la biến động mạnh mẽ, khi chi phí vốn bị thao túng — chưa kể đến các loại tiền tệ đang cạnh tranh, có nhiều khiếm khuyết và đang cố gắng thoát khỏi giai đoạn siêu lạm phát — khiến nhận thức của người xem đã bị bóp méo.

Đây là một ứng dụng trong thế giới thực của thuyết thước đo Wittgenstein, một khái niệm nói rằng, “Trừ khi bạn tin tưởng vào độ tin cậy của thước, nếu bạn dùng thước để đo độ dài của cái bàn thì bạn cũng đang sử dụng cái bàn để đo độ dài thước.”

Tồi tệ hơn, vì sự biến động được nhận thức, những người quan sát không có động lực để xem xét chuyên sâu về mạng lưới Bitcoin. Họ cảm thấy thoải mái về những thứ đã quen thuộc. Họ không sẵn lòng thực trải nghiệm hệ thống mới để hiểu rõ hệ thống hiện tại của họ có thể sai sót. Như Jeff Booth đã nhận định, “Trở ngại lớn nhất khi hiểu về Bitcoin là sự mở lòng của họ từ cách thức vận hành của hệ thống tiền tệ hiện hành và trong lịch sử, so với cách thức vận hành của nó trong tương lai.”

Thuyết tương đối tiền tệ

Tất cả những điều này được phát biểu một cách ngắn gọn: nhà đầu tư Bitcoin xác định mức độ biến động dựa trên hệ quy chiếu của mạng lưới và giao thức trong khi những người quan sát xác định sự biến động từ tham chiếu của tài sản Bitcoin.

Như Gigi đã nói , “Bitcoin không biến động. Con người mới tưởng tượng ra biến động.” Do đó, chúng ta phải điều chỉnh lại cuộc nghị luận từ so sánh giá trị sang mạng lưới và giao thức. Tài sản sẽ tiếp tục biến động, điều này không phải bởi mạng lưới hoặc giao thức Bitcoin, mà chính là bởi sự bất ổn định của bản chất con người.